In duizend jaar van een gehucht op de hei tot een bruisend dorp

Zoals veel Brabantse dorpen heeft ook Biest-Houtakker een lange geschiedenis, rijk aan legendes. Rond het begin van de jaartelling was er al bebouwing op de droge delen langs de Akkerstraat en bij de Eekhof. Sporen daarvan zijn recent opgegraven.

Het middeleeuwse gehucht De Biest is tussen 600 en 1.000 na Christus gegroeid rond een driehoek - een zogeheten "biest". Deze was gelegen nabij de uitloper van een hogere zandrug, De Schijf.

De oude Biest lag er in 1965 nog zo bij.

Dwars over De Schijf liep een belangrijke landweg tussen drie hoofdsteden van het hertogdom Brabant - Brussel, Antwerpen en Den Bosch - via Turnhout waar een kasteel van de hertogen staat. Het woeste heidegebied rond De Biest werd in het noordwesten begrensd door bossen. Het drassige gebied in het zuidoosten werd doorsneden door het Spruiten-stroompje. Langs het stroompje lag een lange strook kleine akkers, die deels werden bebouwd vanuit enkele boerderijen op de Vossenhol. Uit deze twee bewoonde gebiedjes is het dorp Biest-Houtakker ontstaan.

De laatste overgebleven boerderij van de middel-eeuwse biest brandde in 1974 af. Het bijbehorende 17e eeuwse karschop dat gespaard bleef, is het enige oudheidkundige monument van ons dorp.

17e eeuws karschop

De gronden van de Biest omvatten nog een derde middeleeuws gehucht of "buurtschap" gelegen op de westelijke rand, de Westrik - dat is een verbastering van "westerwijk". Op de Westrik zijn nog twee monumentale boerderijen uit de 17e en 18e eeuw overgebleven.

Een unieke bijzonderheid van Biest-Houtakker - kortweg De Biest genoemd - is het bestaan van de "gemeenschappelijke gronden" die in de 14e eeuw door de hertog van Brabant aan het gehucht toegekend werden en waarvan nog steeds een gedeelte in het bezit is van het dorp. Hierdoor is De Biest in de Gemeentewet een gemeente binnen de gemeente. Biest-Houtakker is het enige dorp in Nederland waar dat nog het geval is.

In dit deel van de website wordt de historie van De Biest vanaf de 14e eeuw beschreven in vier opeenvolgende periodes:

• De Middeleeuwen: Ontstaan van de "Gemeente van de Biest"
• Van de reformatie tot het midden van de 19e eeuw
• Tweede helft van de 19e eeuw: Ontwikkeling van het dorp
• De 20e eeuw: Biest-Houtakker wordt een kerkdorp

Een apart hoofdstukje is gewijd aan het wonderbeeldje dat gevonden werd aan het einde van de Tachtigjarige Oorlog, waardoor De Biest tot aan de Franse tijd een bedevaartsplaats was.

Historische wandelroute

In het wandelroutenetwerk van het Land van de Hilver heeft Biest-Houtakker een eigen historische route gekregen, de "Regentenroute" ontworpen door de Stichting Wel Gement, die langs alle op deze pagina's genoemde plekken voert. De route is bijna 10 kilometer lang, maar kan naar wens ingekort of verlengd worden. Onderweg kan aangelegd worden bij café de Gulle Brabander tegenover het haventje, en natuurlijk bij "Ome Toon" achter de school. Een volledige beschrijving van de route vindt u op deze website door in het menu links op Toerisme > Wandelen te klikken.

Oude foto's

In dit deel van de website worden een aantal oude foto's van Biest-Houtakker getoond. De meeste daarvan zijn opgeslagen in de beeldbank van het Regionaal Archief Tilburg, waarin 92 foto's van Biest-Houtakker zijn opgenomen. De beeldbank kan digitaal ingezien worden en er kunnen digitale kopieën van gemaakt worden. U kunt rechtstreeks naar de beeldbank door hier te klikken.